OPŠTI PODACI O SOMBORU

Sombor je smešten na severu Bačke ( severna Srbija ) na oko dvadesetak kilometara od mađarske i hrvatske granice. Opština Sombor obuhvata površinu od 1178 kvadratnih kilometara a obuhvata osim grada i 16 većih salaških naselja i 15 sela. Prema podacima iz poslednjeg popisa od 1991. godine opština ima oko 100 000 stanovnika različitih nacionalnosti i veroispovesti. Broj stanovnika je značajno uvećan događajima vezanim oko raspada bivše SFRJ. Od 1992.Godine Sombor je sedište Zapadno-bačkog okruga čiji region ima oko 220 000 stanovnika.

ISTORIJA

Podaci o osnivanju Sombora su obavijeni velom tajne. Tragovi o postojanju naselja u ovim krajevima datiraju iz 1360. godine, a ime Sombor se prvi put pojavljuje u turskim dokumentima 1543. godine. Veće naseljavanje ovog regiona se događa izmedu 1687. i 1690. Prema podacima popisa iz 1720. ovaj region naseljava oko 32600 ljudi koji su branili granicu od turske invazije. Prestankom opasnosti od turaka stanovništvo gubi oružjem stečene privilegije. Za cenu od 150000 zlatnika oni otkupljuju grad i 17 februara 1749. Sombor postaje slobodni kraljevski grad. Brzo se razvijajući Sombor izrasta u kulturno-ekonomski centar regiona a 1786. postaje sedište Bačko-bodroške županije. Krajem I Svetskog rata, 13. novembra 1918. predhodnica srpske vojske ulazi u grad a 25. novembra 1918. voljom ogromne većine stanovnika Sombor ulazi u sastav Kraljevine Srbije. Prema popisu iz 1929. Sombor je imao 33121 stanovnika a kraj II Svetskog rata dočekuje sa 25950 stanovnika. Uprkos svim teškocama u proteklom periodu Sombor nastavlja svoj neprekidni razvoj i zadržava svoje mesto kao značajan kulturni, ekonomski i istorijski centar.

Kada danas pogledamo Sombor, njegove parkove i ulice pune tragova prošlih vremena, možemo li pretpostaviti da je na istom mestu pre nekoliko vekova bilo neplodno, močvarno zemljište obraslo trskom i drugim vodenim biljem? Reka Mostonga, svojim široko razlivenim tokom, delila je to zemljište na 14 ostrva, a na jednom od njih počeo je da niče i razvija se grad, u početku nazvan Coborsentmihalj (Cobor Sveti Mihajlo).

Pod ovim imenom grad se prvi put pominje u pisanim dokumentima 1391. godine. Bio je u posedu vlastelina Cobora, koji su, plašeci se najezde Turaka, podigli tvrđavu do 1478. godine. Ipak Turci osvajaju tvrđavu 1541. godine, a od 1543. mesto beleže imenom Sombor.

Po odlasku Turaka, slovensko stanovništvo napušta grad i nastanjuju se izvan zidina, po salašima, baveći se stočarstvom, dok su Mađari izbegli na sever. Mesto postaje sedište nahije i poprima karakteristike tipiènog turskog naselja (7 dzamija, hamam, turske skole, 200 zanatskih radnji), sa 182 turska i 17 slovenskih domaćinstava, koliko ih je bilo 1578. godine.

Posle poraza kod Beča 1683. godine, slabi turska sila, a u velikim pobedama nad Turcima kod Sente i Slankamena učestvuje i nekoliko stotina Somboraca, predvođenih svojim kapetanima. Konačno posle 146 godina, Sombor je 1687. godinee oslobođen turske vlasti.

Od tog vremena, Srbi i Bunjevci imali su vojne kapetane, grad je dobio status "vojnog šanca", a kasnije i naziv "Oppidum militare Sombor".

Početkom XVIII veka, Sombor doživljava značajan privredni razvoj, a 1717. godine se prvi put pominje kao varoš, sa osnovnom namenom da bude vojnička varos. Godine 1749. za sumu od 150.000 forinti, carica Marija Terezija dodeljuje povelju slobodnog kraljevskog grada.

GRAĐEVINE

ZGRADA ŽUPANIJE (sada sedište Skupštine opštine) dugačka je 95, a široka 86 koraka. U njoj ima 201 prostorija. Zidanje je počelo 1805. godine i njen prednji deo "na zadovoljstvo Somboraca, graditelja i uvažene županijske gospode, za useljenje bio je spreman 1808. godine".

Sadašnji izgled ovo zdanje dobilo je tek 1882. godine kada je dograđen drugi, zadnji deo, sa dva bočna tornja.

Velika županijska sala najlepši je deo zgrade. Ipak, platno Ferenca Ajzenhuta iz 1896. godine je najdragocenije. Slika je rađena na površini od 28 kvadratnih metara i na njoj je u prvom planu, na belom konju, austrijski princ Eugen Savojski sa svojom pratnjom. Njemu vojnici privode zarobljenog turskog Kisig Dzafer pašu.

Ovo delo svedoči o krvavom boju u kojem je učestvovalo 150 hiljada vojnika sultana Mustafe drugog i 70 hiljada austrijskih vojnika. Na bojištu je ostalo 40 hiljada ljudi. Nakon bitke koja se odigrala 11. septembra 1697. godine kod Sente, Turci su konačno morali da napuste ove krajeve.

GRADSKA KUĆA
Ovo zdanje u centru grada preuređeno je za potrebe Magistrata 1842. godine. Danas je u njemu smešten "Informativni centar" (Somborske novine i Radio-Sombor), a u prizemlju je više lokala i trgovinskih radnji.

TURSKA KULA
Bivši garnizon turskih vojnika, sada sedište regionalnog Istorijskog arhiva, jedna od zgrada iz perioda kada su Turci vladali ovim gradom.

CRKVA SVETOG TROJSTVA
ŽŽupni dvor (Crkva Svetog trojstva) datira iz 1743. godine. U njemu je 1749. godine Sombor proglašen slobodnim kraljevskim gradom, a tokom XVIII veka ovde su održavana zasedanja skupštine Baèko-bodroške županije.

GALERIJA "MILAN KONJOVIĆ”
Jednospratnica u samom centru grada iz 1835 godine u kojoj je nekada bila smeštena najstarija somborska, odnosno vojvođanska apoteka.

GRAŠKALOVIĆEVA ZGRADA
Nekada sedište Provizorijata za Bačku i Srem i Uprave carinskih dobara. Tu su doseljenici dobijali tapije na zemlju i mesta u koja su razmešteni.

BRODSKA PREVODNICA
Nalazi se na Dunavu kod Bezdana i prva je te vrste u Evropi. Građena je od betona 1856. godine, a sve do danas su sačuvani zidovi cementare u kojoj je pripreman cement za njenu izgradnju.

VRH