Vršac

Vrščani su izabrali samo tri reči za divljenje svom gradu. Iako su napisane još pre 165 godina, Vrščanima su drage, prisne srcu, zato što im je te reci ostavio njihov velikan Jovan Sterija Popović. One kažu: "Vršac lepa varoš." Nađene su u rečenici Sterijinog Romana bez romana, objavljenog u Novom Sadu još 1838, a poslednje, sedmo, izdanje štampala je Književna opština Vršac, 1998.

Vršac, lepa varoš - grad umetnosti, biznisa i sporta. Smešten u podnožju Vršačkih planina, sa kojih se spušta svež vazduh šuma i dah vinograda, ovaj grad u sebi slikovito odražava i tradiciju i savremenost.

Brojna stara zdanja raznovrsnih stilova, crkve i kulturne institucije, čuvaju jednu od najstarijih tradicija među srpskim gradovima. "Grad pod Kulom" jedan je od najstarijih u Vojvodini. Sa svojih 40.000 stanovnika nalazi se na osmom mestu po veličini. Smešten je na ivici Panonske nizije, na 14 km od srpsko-rumunske granice.

Obeležja grada su sinteza plemenite prošlosti i njihove aktuelnosti u našem vremenu. Obično je predstavljen sa tri likovno uobličena znaka: Kula, grožđe i manastir Mesić. Iako su različiti, ali i realni, zajednički im je nepoznat nastanak.
Ni približno se ne zna godina izgradnje Kule, još manje se zna o rimskom utvrđenju na čijim je temeljima podignuta.
Kada je reč o grožđu može se konstatovati - od Dačana i Rimljana do današnjih dana ovde se uzgaja vinova loza. Ostao je zapis da je 1494. godine dvor ugarskog kralja Ladislava II kupio bure vršackog vina za 10,5 zlatnih forinti.
Nema pouzdanih podataka o izgradnji manastira Mesića. Tri istoričara pretpostavljaju da je izgrađen čak 1030. godine, pa bi po tome Mesić bio najstariji pravoslavni manastir u nas.
O njihovom nastanku jedna od legendi kaže:
"Bio jedan čovek i imao tri sina. Živeli su oni u bedi i siromaštvu na nekoj pustoj planinai i jedva su sastavljali kraj s krajem... otac odluči da napuste svoju kuću i potraže neko bolje mesto za život... onda kad su prešli jednu veliku reku ugledaše neka brda kako se na severu plave. Posle nekoliko dana pešačenja stigli su bliže i ugledali šume pune divljači, močvare i jezera puna riba i plodne livade. Radostan otac tada reče:
- Ovde ćemo se nastaniti!
Kada su se malo odmorili i potkrepili, otac uze luk i strele i pruži ih svojim sinovima:
- Svaki od vas izbaciće po jednu strelu iz ovog luka i tamo gde ona padne podići će neku građevinu.
Najstariji sin pusti strelu, a vetar dunu i baci je vrh jednog brda i on odluči da tu podigne tvrđavu. Zatim uze luk i srednji sin, a tamo gde padne njegova strela on obeća da će sazidati grad. Najmlađem sinu vetar odnese strelu dalko iza brda i on se zakle da će tu sazidati manastir. Srećan zbog njihovih odluka otac ih tada okupi i reče:
- Sinovi moji, zaista ste me obradovili svojim mudrim odlukama. Po njima će vas ljudi večno pamtiti. Ja sam već star čovek i nemam snage za velika dela, ali ću zato između vaših zdanja zasaditi vinograd. On će vas večno povezivati i u njemu ćemo nalaziti radost i veselje.
Tako se i zbilo."

Opštinu čini grad Vršac sa 23 naseljena mesta: Vatin, Veliko Središte, Vojvodinci, Vlajkovac, Vršački Ritovi, Gudurica, Zagajica, Izbište, Jablanka, Kuštilj, Mali Žam, Malo Središte, Markovac, Mesić, Orešac, Pavliš, Parta, Potporanj, Ritiševo, Sočica, Straža, Uljma i Šušara.

Susedne opštine su: Bela Crkva, Kovin, Alibunar i Plandište; a veća naselja koja se nalaze u okruženju su: Opovo, Kovačica, Alibunar, Plandište, Bela Crkva, Kovin, Pančevo.

OSNOVNE ČINJENICE I PODACI

Od davnina su u ovim krajevima povremeno živeli Kimerci, Kelti, Dačani. Rimljani su na mestu današnje Vršačke kule imali osmatračnicu, njih smenjuju Sarmati da bi se u VIII veku naselili Sloveni, a vek kasnije i Mađari.

Prvi pisani dokument u kome se pominje naziv grada Vršca potiče s početka XIV veka. Od XIV veka kada je podignuta tvrđava (Kula) u njemu se smenjuju mađarski i srpski gospodari, a jedno vreme bio je u posedu Đurđa Smederervca. 1552. godine osvajaju ga Turci i u njihovoj vlasti je sve do 1717. godine, po njihovom odlasku počinje nagli priliv novih stanovnika kao i privredno-ekonomski i kulturni razvoj.

Ujedinjenjem Srpskog i Nemačkog Vršca 1794. godine, naročito dobijanjem tržišne privilegije 1804. godine i statusa slobodnog kraljevskog grada, Vršac postaje privredni, trgovinski i kulturni centar celog regiona.

Brojna su kulturna i umetnička društva mnogih naroda i narodnosti, koji su ovde živeli i žive. Vršac se privredno razvija, obnavlja svoju poljoprivredu, razvija industriju i uspostavlja kontiuitet sa svojim najboljim kulturnim tradicijama. Danas je privredno-poslovno središte u južnobanatskom regionu i istaknuti kulturno-obrazovni centar.

GRB

Prilikom proglašenja Povelje o elibertaciji Vršca (koju je Vršcu podario austrijski car Franja II za izuzetne ratne i mirnodopske zasluge), ozvaničen je i novi grb grada, koji predstavlja nešto izmenjeni sadržaj grba iz XVIII veka, najstarijeg koji je poznat. Najznačajnije ličnosti na ovom poduhvatu bile su Mihailo Korman, gradonačelnik i Konstantin Spajić, senator čiji su likovi našli mesta na samoj povelji, odmah ispod grba grada Vršca.

1964. godine statutom je određen grb grada na kome je panorama Vršca, u zaleđu su bregovi sa vinovom lozom i na vrhu obeležja duge tradicije: kula (tvrđava-obeležje grada iz sredine XIV veka) sa kapelom (sagrađena na mestu posebnog poštovanja vezanog za kult vod), i Halaburina ruka (spomen na seljački ustanak protiv Turaka u Banatu 1594. godine).

Galerija